نقشه ذهنی (mind map) چیست؟
نقشه ذهنی به یک نمودار درختی شکل گفته می‌شود که از آن برای بیان کردن ایده‌ها، فعالیت‌هایی که به کلید واژه مرتبط هستند و بیان کردن کلمات استفاده می‌شود، در واقع افراد از این نمودار برای برطرف سازی مسئله، نوشتن و فرآیند تصمیم گیری استفاده می‌کنند بتا بتوانند بهتر فکر کرده و کارها را به درستی پیش ببرند. زمان استفاده از mind map به قرن‌های گذشته بر می‌گردد ولی برای اولین بار و به صورت رسمی در دهه هفتاد میلادی بود که یک روان شناس و کارگردان برنامه‌های تلویزیونی به نام (تون بوزان) از این اصطلاح استفاده کرد.
اهمیت نقشه ذهنی
برای تمامی افراد این معضل پیش آمده است که یک زبان و یا یک آموزش را یاد بگیرند، ولی بعد از مدت زمانی که قصد دارند در جاهای مختلفی از آن استفاده کنند آن را فراموش کرده و به خاطر نیاورند.
تعداد زیادی از افراد به واسطه مشکلات و دل مشغولی‌های زیادی که دارند تمرکز لازم بر روی ذهن خودشان ندارند و با توجه به اینکه نظم فکری درستی ندارند دچار بهم ریختگی ذهن می‌شوند و این موضوع سبب می‌شود تا این افراد تسلط کافی بر روی کارهای خودشان نداشته باشند و به اصطلاع دچار فراموشی شوند. برای اینکه به اینگونه مشکلات دچار نشویم و به خوبی بر روی ذهنمان تسلط داشته باشیم باید یک نقشه ذهنی (mind map) رسم کنیم.
نرم افزارهایی که می‌توان با استفاده از آنها نقشه ذهنی را ترسیم کرد
نرم‌افزارها و ابزار زیادی هستند که شما می‌توانید با استفاده از آنها mind map را ترسیم کنید، ما چند نمونه از این نرم‌افزارهایی را که در ایران می‌توانید با استفاده از آنها نقشه ذهنی را پیاده سازی کنید مثال می‌زنیم:
- Xmind
- mindmanager
- imindmap
- mindmapper
چگونگی ترسیم نقشه ذهنی
- توجه داشته باشید که نقشه ذهنی از یک صفحه تشکیل شده است که موضوع اصلی که شما قصد ترسیم کردن نقشه آن را دارید در وسط صفحه قرار می‌گیرد و تمامی زیر مجموعه‌های آن به شکل شاخه‌ای از آن جدا خواهند شد.
- برای ترسیم نقشه ذهنی باید صفحه شما در حالت افقی قرار داشته باشد و موضوع اصلی که قرار است درباره آن یک mind map را ترسیم کنید باید تعداد کلمات آن زیاد نبوده، در واقع باید از 2 کلمه استفاده شود و این کلمات در وسط صفحه قرار می‌گیرند.
- برای اینکه بتواند تمرکز بالاتر داشته باشید، بهتر است که صفحه شما دارای خطوط نباشد و برای اینکه بتوانید مطالب را به صورت بهتری یادآوری کنید بهتر است از رنگ‌های مختلفی برای جدا سازی ایده‌ها استفاده کنید.
- با توجه به اینکه هر مجموعه‌ای که در نقشه ذهنی رسم می‌کنید امکان دارد خود به بخشهای کوچکتری نیز تقسیم شود، برای اینکه با خستگی ذهن مواجعه نشوید بهتر است شاخه‌هایی را که رسم می‌کنید به شکل یک خط مستقیم و یکنواخت نباشند.
- استفاده کردن از خطوط مارپیچی و فرعی درmind map سبب می‌شود تا ذهن شما خسته نشود.
چرا باید از نقشه ذهنی استفاده کرد
با توجه به اینکه زمان برای تمامی انسان‌ها بسیار با ارزش و مفید است، افراد اغلب برای اینکه بتوانند به مطالب به راحتی دسترسی داشته باشند مشکل کمبود وقت دارند. استفاده از نقشه ذهنی یک راهکار مفید و کاربردی است برای افرادی که با معضل کمبود زمان مواجعه هستند. وقتی که شما با تکنیک mind map به خوبی آشنا باشید یاد می‌گیرید که چگونه و به بهترین شکل ممکن به حفظ کردن مطالب و کارهای مختلف بپردازید تا به بهترین شکل این کارها در ذهن شما نقش ببندد و آن را دیگر به راحتی فراموش نکنید.
نقشه ذهنی کاربردهای زیادی دارد که به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد
1- دروس را به شکل بهتری یاد خواهید گرفت.
2- برای هدف گذاری اصولی و برنامه ریزی کاربرد دارد.
3- به اطلاعات می‌توانید ساختار دهید.
4- می‌توایند کتاب‌ها و جزوات آموزشی را خلاصه نویسی کنید.
5- برای طبقه‌بندی ذهن کاربرد دارد.
6- برای ایجاد کردن ارتباطات بین موضوعات کاربرد دارد.
7- یاداشت برداری.
8- برنامه‌ریزی اصولی.
استفاده کردن از نقشه ذهنی چه مزایایی دارد
- برای اینکه بتوانید به شکل بهتری یاداشت بردای از تمامی دروس را انجام دهید، استفاده کردن از نقشه ذهنی راهکار موثری است.
- با استفاده از نقشه ذهنی شما قادر خواهید بود تا مقدار زیادی از اطلاعات را به شکل مناسبی فشرده سازی کنید و از آنها برای انجام بهتر کارها استفاده کنید، در واقع mind map یک ابزار مهم است برای به ثبت رساندن اطلاعات.
- استفاده از نقشه ذهنی سبب خواهد شد تا در زمان یادگیری صرفه جویی شود و به شکل بهتری بتوان مطالب و درس را یاد گرفت.
- برای انجام دادن پروژه‌های گروهی استفاده کردن از نقشه ذهنی راهکار مناسبی است.
سخن پایانی
از تکنیک نقشه ذهنی می‌توان برای نشان دادن اطلاعات، ایده‌ها و یاداشت‌ها از طریق دیاگرام درختی استفاده کرد. برای طراحی کردن اینفوگرافیک نیز شما می‌توانید از نقشه ذهنی استفاده کنید وmind map یکی از بهترین تکنیک‌هایی است که می‌توانید با استفاده از آن این کار را به خوبی انجام دهید.
